Praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wiąże się przede wszystkim z uprawnieniem pracownika do obniżonego wieku emerytalnego oraz uprawnieniem do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej. Szczególne uregulowania w tym zakresie znajdują się w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Do powyższego rozporządzenia zostały załączone wykazy stanowisk pracy, na które w szczególności powinni zwrócić uwagę w szczególnych warunkach - co determinuje szkodliwe warunki?W wykazie A wymieniono prace, w których szkodliwe warunki determinują siły natury np. prace pod ziemią, na wodzie, pod wodą, w powietrzu lub determinowane procesami technologicznymi. W wykazie B zawarto „prace o szczególnym charakterze wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się”.Dodatkowo pracodawcy zatrudniający pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach i prace o szczególnym charakterze powinni mieć na uwadze ustawę o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) wraz z rodzajami prac wymienionych w załączniku nr 1 i powyżej akty prawne są dla pracodawców o tyle istotne, iż nakładają na nich obowiązek umieszczania w świadectwie pracy informacji o pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, zgodnie z załączonymi wykazami prac. Warto zwrócić uwagę, że dla pracowników, którzy świadczyli pracę w szkodliwych warunkach do 31 grudnia 2008 r. stosujemy wykazy prac z wyżej powołanego rozporządzenia Rady Ministrów. Natomiast od 1 stycznia 2009 r. pracodawcy zobowiązani są zawrzeć informacje o wykonywanej pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, ale tylko w zakresie tych prac, które są wymienione w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 o szczególnym charakterze świadczona po 2008 r. zostanie uwzględniona przez ZUS na podstawie danych wykazywanych w zgłoszeniach ZUS w szczególnych warunkach - ustawa pomostowaW tzw. ustawie pomostowej wspomnianej powyżej wskazano, że „prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia”. Te szczególne warunki pracy muszą dotyczyć środowiska pracy, na które oddziałują siły natury lub procesy technologiczne, które mimo zastosowania środków ochronnych osobistych, narzędzi, sprzętu znacznie wpływają na zdrowie i możliwości fizyczne pracownika. W konsekwencji długotrwała praca w takim środowisku wpływa na poziom możliwości pracownika, który zostaje ograniczony procesem starzenia jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, a dalej zdecydowanie utrudnia jego pracę na dotychczasowym wymagają od pracownika prace o szczególnym charakterze? Natomiast „prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się”. Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do tzw. ustawy w szczególnych warunkach, a praca w warunkach szkodliwych - różniceWarto uzupełnić te informacje orzeczeniem Sądu Najwyższego (sygn. akt III UK 31/15), w którym stwierdzono, że „pracami w szczególnych warunkach są prace o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, co oznacza, że oba te elementy (znaczna szkodliwość dla zdrowia i znaczny stopień uciążliwości) muszą występować równocześnie. Praca w warunkach szkodliwych nie jest zatem tożsama z pracą w szczególnych warunkach. Konieczne jest bowiem, aby praca ta była równocześnie pracą o znacznej uciążliwości, a takie zostały rodzajowo wymienione w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.”. Okresy pracy w szczególnych warunkach, a prawo do świadczenia emerytalnegoIstotnym warunkiem wymaganym do nabycia przez pracownika prawa do świadczenia emerytalnego (w obniżonym wieku) jest okres zatrudnienia w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Kształtuje się on różnie w zależności do rodzaju stanowiska, na jakim wykonywana była praca w szczególnych warunkach i wynosi od 10 do 20 lat. W odniesieniu do stanowisk wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia, okres ten wynosi co najmniej 15 pracy, o których mowa powyżej, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. lub w świadectwie pracy. Okresy zatrudnienia przy wykonywaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy (uzasadniającymi prawo do emerytury w obniżonym wieku) uwzględnia się w treści świadectwa pracy, pod warunkiem że praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku „praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy” nie zostało wprawdzie zdefiniowane prawnie, lecz w powszechnie funkcjonującym jego rozumieniu uważa się, że chodzi tu o pracę należącą do podstawowych, określonych przez pracodawcę zadań pracownika, wykonywaną ciągle i na pełny etat. Zatem wykonywanie pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy lub wykonywanie różnego rodzaju prac nie tylko tych wymienionych w rozporządzeniu, nie może stanowić podstawy do zaliczenia tego okresu do stażu pracy uprawniającego do emerytury z tytułu pracy w warunkach szkodliwych dla warto wskazać wyrok Sądu Najwyższego II UK 672/15, iż „wyjątkowy charakter prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, możliwość zakwalifikowania pracy na danym stanowisku jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach u pracodawcy, którego podstawowa działalność nie należy do branży, do której przyporządkowane jest dane stanowisko pracy, jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy wykonywanie tej pracy oznacza narażenie na tożsame szkodliwe czynniki właściwe branży przypisanej do stanowiska wymienionego w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze”.Na marginesie warto dodać, że zgodnie z § 3 ww. rozporządzenia „za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia”. Natomiast zgodnie § 4 tegoż rozporządzenia „pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Na koniec warto wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia II UKN 598/00, że „o uprawnieniu do emerytury na podstawie § 2 rozporządzenia, decyduje łączne spełnienie przez pracownika wszystkich warunków określonych w tym przepisie, a nie jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach”.

Wykonywanie niektórych prac i zawodów niesie ze sobą szczególnie wysokie ryzyko wypadku przy pracy, kalectwa, a nawet śmierci. Pracownicy wykonujący te zawody muszą być szczególnie chronieni – za co odpowiada pracodawca – i szczególnie traktowani – o co dba w szkodliwych warunkach (lub w szczególnym charakterze) to specyficzne zajęcia, które wymagają ponadprzeciętnego wysiłku fizycznego, narażania swojego zdrowia, a niekiedy życia, a także wystawiające pracownika na kontakt z substancjami i czynnikami, które negatywnie wpływają na jego organizm. Prawdopodobne jest, że wiele osób wykonujących tego rodzaju prace „zapłaci” za to zdrowiem. Na przykład w leśnictwie, które przez ogół społeczeństwa nie jest kojarzone z pracą w szczególnych, szkodliwych warunkach, bardzo często dochodzi do ciężkich (w tym śmiertelnych) wypadków przy pracy, wypadków określanych jako lekkie są setki każdego roku. Uprawnienia za prace w szkodliwych i szczególnych warunkachPrace w szczególnym charakterze są nie tylko zagrożeniem dla pracownika, ale również ich wykonywanie sprawia, że z biegiem lat praca w takim zawodzie jest coraz trudniejsza, niekiedy – ze względu na zmęczenie organizmu i choroby zawodowe - staje się wręcz niemożliwa. I to mimo zapewnienia sprzętu ochronnego przez pracodawcę, regularnych badań profilaktycznych czy bogatych pakietów medycznych. Ustawodawca uznał, że tacy pracownicy powinni mieć możliwość wcześniejszego zakończenia pracy zawodowej bez utraty prawa do odpowiedniej wysokości emerytury. Stąd osoby wykonujące zajęcia w szczególnych bądź szkodliwych warunkach są ze względu na obciążenia organizmu związane z wykonywaniem tych zajęć uprawnieni do wcześniejszej i wyższej emerytury, a w niektórych wypadkach do renty inwalidzkiej. Emerytura dla niecierpliwych. W tych zawodach można pracować... Szczegółowy wykaz tych zawodów i prac znaleźć można w rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym wykonywane w szkodliwych i szczególnych warunkachKluczowe w rozporządzeniu są dwa wykazy zawodów, które znaleźć można w załączniku do niego. Wykaz A i B – to prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego (wcześniejszego przejścia na emeryturę) oraz do wzrostu emerytury lub renty szerokim katalogu prac znaleźć można zawody związane z górnictwem, energetyką, hutnictwem i przemysłem metalowym, chemią, budownictwem i przemysłem materiałów metalowych, leśnictwem, przemysłem drzewnym i papierniczym. To także w wykazie A znajdują się zawody związane z przemysłem lekkim, łącznością i transportem oraz gospodarka komunalną. Do prac wykonywanych w szczególnych warunkach zalicza się również te wykonywane w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, poligrafii, służbie zdrowia i opiece przeczytać:Wypadek przy pracy. Komu przysługuje odszkodowanie?Z kolei wykaz B dotyczy głównie pracy na statkach żeglugi powietrznej (pilotów, stewardess, skoczków spadochronowych czy nawigatorów), pracy w portach morskich (praca sztauera, trymera, operatora urządzeń przeładunkowych). Znajdują się tu również czynności wykonywane w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych (m. in. przy obsłudze pieców koksowniczych). Wykaz ten dotyczy również osób pracujących przy przetwórstwie azbestu, prac nurków morskich i rybaków morskich, jak również pracowników Górskiego Ochotniczego Pogotowia którzy wykonywali prace znajdujący się w wykazie A mają prawo do nabycia świadczenie emerytalnego w obniżonym wieku. Wystarczy, że przepracowali minimum 15 lat w szczególnych warunkach – warunkiem jest to, by praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze godzin (a więc praca na części etatu nie zostanie do tego okresu zaliczona). Dodatkowo pracownik, aby nabyć uprawienia emerytalne musi skończyć 55 lat (w wypadku kobiet) i 60 lat (w wypadku mężczyzn) i ma wymagany okres pomostowe dla osób pracujących w szczególnych warunkachWykaz prac w szczególnych warunkach i wykaz prac o szczególnym charakterze zawiera również ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych. Przydatna w określaniu prawa do wcześniejszej emerytury jest również ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń przeczytać:Emerytura pomostowa. Komu przysługuje i na jakich warunkach?Czym różnią się przepisy z rozporządzenia od tych z późniejszej ustawy, skoro wiele zawodów i prac w nich wymienionych się powtarza? Otóż do ustalania 15-letniego zatrudnienia w szczególnych warunkach (oraz o szczególnym charakterze) wykonywanych przed 1 stycznia 2009 roku bierze się pod uwagę przepisy rozporządzenia, a wykonywanych po tej dacie w wykazach prac, które stanowią załącznik do ustawy. Okresy te dla pracowników, którzy pracowali zawodowo w obu okres mogą się za pracę w w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterzeJak uzyskać rekompensatę za prace w szczególnych warunkach? Trzeba legitymować się co najmniej 15-letnim stażem pracy przed 1 stycznia 2009 w szczególnych warunkach (lub w szczególnym charakterze), nie posiadać prawa do wcześniejszej emerytury (ani prawa do emerytury pomostowej) i wystąpić się z wnioskiem o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym (a więc w przypadku mężczyzn to 65 lat, a w przypadku kobiet 60 lat).Wysokość rekompensaty zależy między innymi od stażu ubezpieczeniowego (liczy się okres składkowy i nieskładkowy przed 1 stycznia 2009 roku) oraz od długości okresu, w którym wykonywało się pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jak również wieku jaki osiągnęło się na dzień 31 grudnia 2008 roku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych pomnoży wszystkie wartości, a kwotę rekompensaty doda do kapitału początkowego emeryta (co ma ogromne znaczenie zwłaszcza dla tych, którzy większość okresu składkowego przepracowali przed 1999 rokiem). Zarówno emerytura jak i kwota rekompensaty są ofertyMateriały promocyjne partnera

jeden dzień pracy w warunkach szczególnych